Του Κώστα Τσαούση 

Η μικρή ιστορία της 27χρονης Μαριλένας Παναγοπούλου από την Τρίπολη είναι για μένα ένας οδηγός για το πώς θα μπορούσε να λειτουργεί το ελληνικό δημόσιο πανεπιστήμιο. Και αυτό γιατί η ιστορία της δείχνει πώς οι σπουδές, το προσωπικό μεράκι αλλά και οι εμπνευσμένοι δάσκαλοι, που πατούν και με τα δύο τους πόδια στην πραγματικότητα, τόσο της κοινωνίας όσο και της αγοράς, μπορούν να συμβάλουν με τον δικό τους ξεχωριστό τρόπο στην παραγωγική ανασυγκρότηση αυτού του τόπου.

Στο σημείο αυτό ένα κείμενο από την ίδια τη Μαριλένα: «Στο οροπέδιο της Μαντινείας, λίγο πιο έξω από τα τείχη της αρχαίας πόλης, στο Γκορτσούλι, βρίσκεται το οινοποιείο της οικογένειας Παναγόπουλου, πλαισιωμένο από τους ιδιόκτητους αμπελώνες, περίπου 30 στρεμμάτων. Το υψόμετρο των 630 μ. και τα αργιλοπηλώδη εδάφη καθιστούν το σημείο ιδανικό ώστε να αναδειχθεί ο πλούσιος αρωματικός χαρακτήρας του βασιλιά της Μαντινείας, του Μοσχοφίλερου.

Τη δεκαετία του ’90 οι γονείς μας φύτευσαν ένα μικρό αμπελάκι στην περιοχή της Αρχαίας Μαντινείας και το 1998 πραγματοποίησαν την πρώτη τους οινοποίηση. Από τότε το οινοποιείο παρήγαγε χύμα κρασί, ώσπου το 2017, αφότου αποφοίτησα από το μεταπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών “Αμπελουργία – Οινολογία”, αποφασίσαμε να κάνουμε το επόμενο βήμα. Εμφιαλώσαμε τις πρώτες μας 3 ετικέτες, οι οποίες κυκλοφορούν στο εμπόριο με την επωνυμία Αντινόη, την πρώτη βασίλισσα της Αρχαίας Μαντινείας. Δοκιμάζοντας με αυτόν τον τρόπο τις δυνάμεις μας, τα όνειρά μας αλλά και όλα όσα εγώ διδάχθηκα στο μεταπτυχιακό πήραν σάρκα και οστά».

Η Μαριλένα, που η πρώτη της σχολή ήταν εκείνη των Χημικών Μηχανικών του ΕΜΠ, σε αυτό το ταξίδι της είχε την ενεργή υποστήριξη των μελών της φιλοπρόοδης οικογένειάς της (μεταξύ των οποίων και ο 24χρονος αδελφός της Δημήτρης Παναγόπουλος, απόφοιτος του ΤΕΙ της Καλαμάτας).

Ωστόσο, η ιστορία της Μαριλένας και του οικογενειακού κτήματος που αποφάσισε να κάνει το βήμα παραπάνω και να διεκδικήσει την επόμενη μέρα με καλύτερους όρους δεν είναι μοναδική. Τόσο ο επικεφαλής του Εργαστηρίου Οινολογίας του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΓΠΑ), ο αναπληρωτής καθηγητής Γιώργος Κοτσερίδης, όσο και η συνεργάτις του Χαρά Κόγκου μπορούν με πολλή άνεση να μιλούν για περιπτώσεις όπως αυτή της Μαριλένας που επέστρεψαν πίσω στον τόπο τους για να ασχοληθούν με το αμπέλι και το κρασί και να βάλουν τη δική τους σφραγίδα.

Η 29χρονη Δήμητρα Καραβάνα ξεκίνησε τις σπουδές της από το Τμήμα Τεχνολογίας Τροφίμων του ΤΕΙ Θεσσαλίας (πρώην Λάρισας) που έχει την έδρα του στην Καρδίτσα και η συνέχεια ήρθε με τη συμμετοχή της στο Διατμηματικό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «Οινολογία – Αμπελουργία» του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών. Οπως σημειώνει η ίδια, «κατά τη διάρκειά του οι γνώσεις που αφορούν το τελικό προϊόν πλαισιώθηκαν με γνώσεις επιχειρηματικότητας. Σίγουρα, μια καλή πρώτη ύλη με ιδιαίτερη οινοποίηση δεν θα μπορούσε να αποδώσει χωρίς να δοθεί προσοχή στο οινικό μάρκετινγκ. Παίρνοντας, λοιπόν, σφαιρική γνώση για τη λειτουργία και τη διοίκηση μιας τέτοιας επιχείρησης μέσω του μεταπτυχιακού προγράμματος, όλα έδειξαν πιο ξεκάθαρα το μονοπάτι της συνέχειας». Επόμενος σταθμός η οικογενειακή επιχείρηση Κρασιά Καραβάνα, με έδρα ένα από τα χωριά των Αγράφων, τη Δαφνοσπηλιά Καρδίτσας, όπου ο πρωταγωνιστής είναι η ποικιλία του Μαύρου Μοσχάτου.

Ο Γιάννης Βουκίδης, απόφοιτος κι εκείνος του ίδιου Διατμηματικού Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών, βρήκε δουλειά σε ένα οικογενειακό αγρόκτημα, η ιστορία του οποίου ξεκινά το 2006, όταν η οικογένεια Τζανακούλη άρχισε να εγκαθιστά βιολογικούς αμπελώνες με οινοποιήσιμες ποικιλίες στους ιδιόκτητους αγρούς της, στα υψώματα της Μεσορράχης Λάρισας. Σήμερα, η έκταση των οινοποιήσιμων βιολογικών αμπελώνων φτάνει περίπου τα 30 στρέμματα, με προοπτική μάλιστα να αυξηθεί στα επόμενα έτη.

Η ενασχόληση αυτή ξεκίνησε από τον πατέρα της οικογένειας, ο οποίος προέρχεται από αγροτική οικογένεια και είναι και ο ίδιος γεωπόνος. Ο λόγος για τον κ. Κωνσταντίνο Τζανακούλη, επί σειρά ετών δήμαρχο Λάρισας. Ο γιος του και η κόρη του έχουν αναλάβει μέρος της επιχείρησης, με τον πρώτο να τη διευθύνει και να προωθεί τα προϊόντα και τη δεύτερη, γεωπόνο και απόφοιτο του μεταπτυχιακού οινολογίας του ΓΠΑ, να ασχολείται με την επίβλεψη του αγροκτήματος και την παραγωγή των προϊόντων. Η συγκεκριμένη επιχείρηση είναι αποκλειστικά οικογενειακή προς το παρόν, καθώς μετρά μόνο 6 έτη λειτουργίας, ωστόσο είναι στα άμεσα σχέδια των διοικούντων η περαιτέρω ανάπτυξη. Το οινοποιείο, το οποίο έγινε με 50% επιδότηση μέσω του προγράμματος Leader, είναι χτισμένο μέσα στους αμπελώνες και φέρει το όνομα «Εφύρα» και τούτο διότι σε αυτή την τοποθεσία μέχρι τον 6ο αιώνα π.Χ. ήκμασε η αρχαία ελληνική πόλη Εφύρα, την οποία αναφέρει ο Ομηρος στην «Ιλιάδα» (Ραψωδία Ν, στίχοι 301-302). Το όνομα αυτό έχει δοθεί και σε δύο από τα κρασιά της επιχείρησης.

Με την ολοκλήρωση του οινοποιείου, το 2013, άρχισε η παραγωγή των κρασιών, ερυθρών και λευκών, και φέτος για πρώτη φορά ροζέ. Επί του παρόντος παράγονται περίπου 25.000 φιάλες σε 8 διαφορετικές ετικέτες.

Η Μαριλένα, η Δήμητρα και ο Γιάννης είναι η επόμενη γενιά των οινοποιών της ελληνικής περιφέρειας που έχουν πάρει πάνω τους την υπόθεση του ελληνικού αμπελώνα και των κρασιών του. Και δεν είναι οι μόνοι. Γι’ αυτό φροντίζουν ο Γιώργος Κοτσερίδης και η Χαρά Κόγκου στο Εργαστήριο Οινολογίας του Γεωπονικού Πανεπιστημίου.

Η συμβολή του Εργαστηρίου Οινολογίας στη στελέχωση της οινοβιομηχανίας με κατάλληλα στελέχη αλλά και η βοήθεια στην επίλυση των οινικών προβλημάτων αποτελούν τους μεγάλους στόχους του. Το ίδιο συνεργάζεται επίσης με εταιρείες οινολογικών προϊόντων που επιθυμούν να πειραματιστούν με ελληνικές ποικιλίες. Περιλαμβάνει ερευνητικό εργαστήριο, αίθουσα οργανοληπτικού ελέγχου και πειραματικό οινοποιείο. Στον χώρο του οινοποιείου παράγεται ο οίνος του ΓΠΑ, το μοναδικό συσκευασμένο μεταποιημένο προϊόν του πανεπιστημίου. Στον ίδιο χώρο πραγματοποιούνται επίσης εκπαιδευτικά – επιμορφωτικά προγράμματα για το ευρύ κοινό (για ερασιτέχνες ή και μελλοντικούς επαγγελματίες του οίνου). Φοιτητές και νέοι οινοποιοί συμμετέχουν στην παραγωγή και συνεπώς εκπαιδεύονται σε σύγχρονες τεχνικές για την παραγωγή ποιοτικού οίνου.

Με τη σφραγίδα του Εργαστήριου Οινολογίας κυκλοφορούν τρεις ετικέτες, ένα κόκκινο κρασί , το Αγιωργίτικο Νεμέας 2017 (από επιλεγμένους αμπελώνες της Νεμέας), ένα ροζέ με Αγιωργίτικο – Ασύρτικο και ο Ρητινίτης Οίνος 2017 (Σαββατιανό από τον αμπελώνα του ΓΠΑ στα Σπάτα). Ο Ρητινίτης είναι μία καινοτομία από μόνος τους.

www.newmoney.gr